Elżbieta Szczurko (red.), Kulturowe i edukacyjne konteksty muzyki religijnej, tom 1

Słowo wstępne

„Genus humanum arte et ratione vivit”.
„Dzięki sztuce i intelektowi żyje człowiek życiem ludzkim”.
— Św. Tomasz z Akwinu

Niniejsza publikacja, poświęcona muzyce religijnej w aspekcie kulturowo-edukacyjnym, zawiera materiały z dwóch ogólnopolskich konferencji naukowych, zorganizowanych w 2014 i 2015 roku przez Zakład Muzyki Sakralnej na Wydziale Dyrygentury, Jazzu i Edukacji Muzycznej Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Referaty wygłoszone podczas obu sesji, które teraz publikujemy, to z jednej strony rozważania teologiczno-filozoficzne, oparte na dokumentach Kościoła katolickiego, z drugiej teksty analityczne, historyczno-muzykologiczne, ukazujące m.in. problem wpływu wiary i duchowości twórcy na dzieło artystyczne.

Religijna kultura muzyczna wymaga opisu, analizy, wyjaśnienia poszczególnych zjawisk. Dotyczy to zarówno interpretacji dzieł muzycznych, z uwzględnieniem ich walorów artystyczno-estetycznych, jak i zbadania problemu rezonansu muzyki religijnej, ukazania jej wielkiej roli w procesie edukacji. Dostrzec należy, że w wychowaniu opartym na wartościach chrześcijańskich muzyka zawsze służyła ubogaceniu i wzniosłemu wyrażaniu prawd istotnych w pięknej formie. Edukacja chrześcijańska oraz praktyka artystyczno-religijna warte są zatem refleksji i opisania w analizach dzieł oraz przykładach odnoszących się do kultury religijnej.

Niniejsza publikacja zawiera dwanaście artykułów, których autorzy reprezentują różne ośrodki naukowo-akademickie w Polsce. Prezentowane wyniki badań mogą zainteresować wielu czytelników działających w obszarze muzyki religijnej, zarówno badaczy, jak i praktyków oraz animatorów życia muzycznego.

Dziękuję autorom referatów za podzielenie się swą wiedzą i doświadczeniem. W szczególny sposób dziękuję Pani prof. dr hab. Krystynie Juszyńskiej z Katedry Teorii Muzyki Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie za recenzję naukową publikacji. Za podjęcie dzieła redakcji naukowej, poświęcony czas i życzliwość pięknie dziękuję Pani dr hab. Elżbiecie Szczurko. Wyrazy szacunku i podziękowanie kieruję do Pana prof. dr hab. Mariusza Kończala, Kierownika Zakładu Muzyki Sakralnej, za wszelkie działania związane z organizacją konferencji oraz zebranie materiałów do publikacji.

W przyszłości planujemy opublikowanie materiałów z kolejnych sesji, organizowanych cyklicznie najpierw przez Zakład Muzyki Sakralnej, a obecnie przez Katedrę Muzyki Kościelnej. Mam nadzieję, że pierwszy tom serii pt. Kulturowe i edukacyjne konteksty muzyki religijnej spotka się z życzliwością czytelników oraz przyczyni się do pogłębienia wiedzy na temat muzyki ukierunkowanej na sacrum, świadcząc o jej pięknie, wzniosłej roli w liturgii kościelnej, a także jej istotnym miejscu w szeroko pojętej kulturze muzycznej.

Pragnę przywołać na koniec słowa św. Jana Pawła II:

„Kościół potrzebuje sztuki, aby głosić orędzie, które powierzył mu Chrystus. Musi bowiem sprawiać, aby rzeczywistość duchowa, niewidzialna, Boża stawała się postrzegana, a nawet w miarę możliwości pociągająca. Musi zatem wyrażać w zrozumiałych formułach to, co samo w sobie jest niewyrażalne. Otóż sztuka odznacza się sobie tylko właściwą zdolnością ujmowania wybranego aspektu tego orędzia, przekładania go na język barw, kształtów i dźwięków, które wspomagają intuicję człowieka patrzącego lub słuchającego.”

prof. dr hab. Elżbieta Wtorkowska
Kierownik Katedry Muzyki Kościelnej

Publikacja sfinansowana z dotacji Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.